Het Programma van Eisen [PvE]

De basis van ieder product dat ontworpen wordt is het Programma van Eisen oftewel het PvE. Of het gaat om een gebouw, een vliegtuig, een auto of een kurkentrekker het PvE is echt een startpunt voor iedere ontwerper. 

Waarom maak je een PvE?

Een Programma van Eisen kun je om verschillende redenen maken. Een aantal van deze redenen nemen we even door.

• Ten eerste zorgt een PvE ervoor dat iedereen weet wat er te verwachten valt van een eindproduct. Als de opdrachtgever het PvE heeft goedgekeurd en het uiteindelijke product voldoet aan het PvE, dan heeft de opdrachtnemer voldaan aan de opdracht.
• Het Programma van Eisen helpt om goed in te schatten welke kosten de ontwikkeling van een product met zich mee brengt. Wanneer een opdrachtnemer weet wat de eisen zijn dan weet hij ook welke kosten hij moet begroten.
• Voor de opdrachtgever is het PvE een belangrijk controlemiddel. Net zo goed als de opdrachtnemer aan de hand van het Programma van Eisen aan kan tonen dat de opdracht voldoet. Kan de opdrachtgever toetsen of het product voldoet aan de opdracht. Hiervoor kan hij het PvE als checklist gebruiken.

Zoals je kunt zien is het Programma van Eisen dus een belangrijk instrument. Daarom moeten de omschreven eisen aan een aantal strenge regels voldoen.

• Compleet, alle eisen die je kunt bedenken moeten er staan
• Eenduidig, de eisen kun je maar op een manier opvatten
• Volledig, de omschrijvingen van de eisen moeten geen ruimte over laten voor eigen invulling
• Specifiek, heel nauwkeurig omschreven eisen

Wie schrijft het programma van eisen?

In het bedrijfsleven wordt het programma van eisen opgesteld door de opdrachtgever. Dit doet hij zodat hij een duidelijk controlemiddel heeft en de opdrachtnemer weet aan welke eisen het product moet voldoen.

Wat staat er in een programma van eisen?

In het programma van eisen staan…. Je raadt het al…. Eisen waaraan een product moet voldoen. Er is wel een heel belangrijke regel! De eisen moeten toetsbaar/meetbaar zijn! 

Aan welke eisen moeten de eisen voldoen?

De eisen moeten toetsbaar/meetbaar zijn:

Met een toetsbare eis bedoelen we dat er geen discussie mogelijk is of het product voldoet aan de eis.
De eis dat een product mooi moet zijn is natuurlijk niet toetsbaar. Wat de een mooi vindt, vindt de ander wellicht heel lelijk. Ook een eis dat iets sterk moet zijn is onzin.
Een eis wordt meestal toetsbaar wanneer hij heel specifiek is. Hij moet dus heel duidelijk omschreven zijn. 

1. Het product moet lichtgroen zijn (zwak)
2. Het product moet de kleur groen met code: 00DD80 zijn (heel sterk)
3. Het product moet een volwassen mens kunnen dragen (zwak)
4. Het product moet 100 kg in de verticale richting (van boven naar beneden) kunnen dragen (heel sterk)

De eisen moeten gedetailleerd zijn:

Met gedetailleerd bedoelen we dat je heel nauwkeurig aan moet geven wat de eis is. Neem eis nummer 1 en 2 hierboven. Eis nummer 2 is veel gedetailleerder dan eis nummer 1. Eis nummer 1 geeft alleen een kleurgroep aan, je kun meerdere tinten groen lichtgroen noemen. Eis nummer 2 is heel duidelijk. Er is maar een kleur die voldoet aan de opgegeven kleurcode.

Behandel niet alleen de grote lijnen:

Praat ook over wanneer het product klaar moet zijn, wat de technische eisen zijn en welke afwerking het product moet hebben.
Het is ook aan te raden dat je de onderdelen van een product in het PVE beschrijft. Neem het ontwerp van een auto. De ramen hebben natuurlijk heel andere eisen dan het motorblok.

Exact of prestatie eisen:

Maak een onderscheid tussen eisen die een prestatie aangeven en eisen die het product echt omschrijven. Als we weer even terug kijken naar de eerder geformuleerde eisen dan is eis 2 een echte exacte prestatie. Deze omschrijft hoe het product eruit ziet.
Eis nummer 4 is een prestatie-eis. Deze omschrijft wat het product kan. Wanneer je zowel exact-eisen als prestatie-eisen opstelt krijg je beter doordachte producten.
Je kunt namelijk wel leuk een slaapkamer inrichten waarbij de eisen gesteld worden:

• De kamer moet een oppervlak hebben van 16m²
• De kamer moet een raam hebben 
• De kamer moet een deur hebben.

Wanneer je de bovenstaande eisen bekijkt zijn dit alleen exact-eisen. Wanneer je nu een kamer maakt met een oppervlak van 16 m², met een deur naar het balkon en een raam van 10 cm x 10 cm naar de gang. Dan heb je voldaan aan alle eisen. Maar heb je hier iets aan? Laten we nu de eisen uitbreiden:

• De kamer moet een oppervlak hebben van 16m²
• De kamer moet 4 meter bij 4 meter zijn met een marge van 10 cm
• De kamer moet een raam hebben 
• Het raam moet een afmeting hebben van 120 cm breed en 90 cm hoog.
• De kamer moet een deur hebben
• De deur moet  10 centimeter van de hoekwand af geplaatst worden 
• De deur moet 90 cm breed zijn en 210 cm hoog
• De deur in de slaapkamer moet mensen in staat stellen om vanaf de gang naar de kamer te komen
• Het raam moet doormiddel van een klap/kiep systeem te openen zijn
• Het raam moet voorzien zijn van HR++ glas

Een eisenlijst als hierboven zorgt ervoor dat heel duidelijk is aan welke eisen de onderdelen moeten voldoen en waar ze geplaatst worden.

Haalbaarheid van het PVE:

Een goed PVE geeft meteen inzicht is de haalbaarheid van een project. Wanneer een PVE goed beschreven is kan er namelijk uitgerekend worden wat een project kost en hoeveel tijd de realisatie van het project in beslag gaat nemen.

Details…details….details

Denk er aan‼‼ details zijn belangrijk. We horen vaak mensen zuchten en kreunen als ze 20 eisen op moeten stellen. Maar als je heel goed opgelet hebt kun je er nu al snel 120 bedenken!

Het PVE is klaar en dan?

Wanneer je PVE klaar is en het is goedgekeurd, dan bewaar je dit PVE heel nauwkeurig! In je eindverslag kun je bij de resultaten je PVE gebruiken om te laten zien waarom jullie eindresultaat zo goed is. Je bespreekt aan de hand van je PVE hoe je product hierop aansluit.

Neem de eisen van het PVE, neem afbeeldingen van je product en LAAT ZIEN dat je product voldoet.
Ga niet alle eisen bespreken tijdens een eindpresentatie. Maar je mag natuurlijk tijdens je presentatie noemen dat jullie product voldoet aan 100% (of 80%) van de eisen en dat de verantwoording terug te vinden is op bladzijde zoveel in het eindverslag.

Stop je PVE ook altijd als bijlage in je verslag. 

APA verwijzing naar dit artikel:

Educatieve Uitgeverij 11J. (2016, 05 juli). Programma van Eisen. [webpagina] Geraadpleegd op xx maand, jaar, van http://science-web.nl/groepswerk/programma-van-eisen